ÇEVİRİ: ORTADOĞU'NUN FOTOĞRAFİK MİRASINI KORUMAK - EMILY SHARPE
Yapılan koruma bağışı, bir Beyrut Vakfı’nın iki nadir arşivi sayısallaştırmasını sağladı.
BEYRUT. Bank of America Merrill Lynch, Mayıs 2010’da 1 milyon dolarlık koruma hibe programını lanse ettiğinde, Beyrut merkezli kar amacı gütmeyen Arap Görüntü Vakfı (AIF), başvurusunu hemen yaptı. Sonuç için de en iyisini umdu. Kazananlar açıklandığında, koruma projeleri seçilen Londra - Courtauld, St Petersburg - Hermitage ve Madrid - Reína Sofia gibi seçkin kurumlar arasında, bu genç vakfın adı da yer alıyordu. Vakfın yöneticisi Zeina Arida seçilmiş olmalarının kendileri için sürpriz olduğunu ifade ederken, "Biz kuşkusuz yabancıydık." derken, ekliyordu: "Listeye bakıp, önemli müzelerin Picassolarını korumak için hibe aldıklarını gördüğümüzde, onların arasında yer aldığımız için kendimizi oldukça şanslı hissettik."
AIF, Orta Doğu’dan hibe alan tek kuruluş olmanın yanı sıra, fotoğrafları korumak için fon arayan yegâne organizasyondu.
Vakfın başlıca faaliyetleri arasında Orta Doğu, Kuzey Afrika ve Arap Diaspora’sının fotoğrafik mirasını toplamak, korumak, canlandırmak ve değerini arttırmak bulunuyor. 1997 yılında Orta Doğu’daki fotoğraf arşivi yoksunluğuna ve hâlihazırda bulunanların da hızla yokoluşuna karşı koymak adına Arida ve Lübnanlı sanatçılar Fouad Elkoury ve Akram Zaatari tarafından kuruldu.
Arida’ya göre, bölge’nin istikrarsızlığı ve uzun göçebelik geçmişi gibi tarihi etkenler, önemli fotografik koleksiyonların yoksunluğuna sebep olmakta. Arida, "Arap Dünyası’nda diğer bölgelerde olduğu gibi bir arşivleme kültürü maalesef yok. Günümüzde, arşivlerin öneminin farkındalığı, AIF’nin kurulduğu zamankinden daha da fazla değer taşıyor." derken "Vakfı kurduğumuzda, Arap Dünyası’nda fotoğrafın gelişimini inceleyen hiçbir araştırma yoktu. — Bu Arap sanatçıların karşı koyamayacağı görsel kültürün önemli bir yönü oldu." diyerek ekliyordu.
Sanatçı Walid Raad ve Lara Baladi’nin de üyesi oldukları vakfın, 19. y.y.’ın ortalarından günümüze kadar, amatör ve profesyonellerin işlerini kapsayan ve 300,000 fotoğraftan oluşan büyük bir arşivi bulunuyor. Arşiv, aile albümlerinden endüstri fotoğraflarına, pasaport fotoğraflarından still life ve nü’lere kadar birçok tür ve üsluptaki fotoğrafları içeriyor.
Koruma faaliyetinin bir parçası olarak AIF, koleksiyonunda bulunan 50,000 fotoğrafı sayısallaştırdı. Edinilen fon, Hashem el Madani ve Latif el Ani adlı iki Arap fotoğrafçı’nın koleksiyonlarının sayısallaştırılmasında kullanıldı. Güney Lübnan’daki Saida Vilayetinin yerlisi olan El Madani’nin koleksiyonu, şehirdeki yaşamın 50 yıllık geçmişine ışık tutuyor. Arida, "Koleksiyon, çok nadir bulunan bütün bir arşiv olmasından ötürü çok önemli. El Madani’nin görüntüleri tanımlaması için kendisiyle sürekli iletişim halinde olduk." diyor. El Ani ise Irak Petrol Şirketi’nin eski fotoğrafçısı… 1940’lardan 60’lara kadar bu şirkette çalışmış. Fotoğrafları Bağdat’ın modernizasyonunu gösteriyor.
Bank of America Merrill Lynch, Küresel Sanatlar ve Kültür Merkezi Yöneticisi Rena, "Programın açılış yılında, Avrupa, Orta Doğu ve Afrika’dan yapılan başvuruları kabul ettik. Arap Görüntü Vakfı (AIF) Koleksiyonu’nun kültürel ve tarihi öneminden gerçekten de etkilendik. Bizim için en ilgi çekici olan etken, vakfın arşivini dünyada bulunan diğer müzelerle paylaşmaktaki rolü oldu. Bu bizimde inancımız olan, muazzam kültürel anlayışların, değişik kültürler arasındaki diyalogun oluşmasını sağlaması ve artan fırsatlarında teşviğiyle topluluk ruhunun beslemesi, inancıyla uyuştu." dedi. Bank of America Merrill Lynch, bireysel hibeleri ise açıklamayı reddetti.
Projenin güncel durum hakkında bilgi almak için lütfen aşağıdaki bağlantıyı tıklayın:
Not: Ülkemizde ise böylesi değerli arşivlere dair tutumumuz gerçekten düşündürücü, 5 Mayıs 2017 yılında vefat eden Prof. Sabit KALFAGİL'in Türkiye'nin geçmişine dair bir kültürel miras değeri taşıyan fotoğraf arşivinin akimeti maalesef halen meçhul. Bu durumla ilgili olarak başlatmış olduğum bir imza kampanyası var. İlgilenenler için aşağıda bağlantısı yer almakta... Vaktinizi ayırıp sizlerde destek olursanız, memnun olurum. İyi günler.
Çeviri: Cenk 'Mirat' PEKCANATTI