GÖRÜŞ: EMPERYALİZM, KOLONİZASYON, ATAERKİLLLİK, BEYAZ IRKIN ÜSTÜNLÜĞÜ ve MAGNUM PHOTOS

Iyede'de bir Adam, Delta Eyaleti, Nijerya, 1909 - Kraliyet Antropoloji Enstitüsü.

"*Son zamanlarda Magnum Photos'ta olup bitenleri doğru analiz edebilmek için; 'emperyalizm''', 'kolonizasyon', 'ataerkillik' ve 'beyaz ırkın üstünlüğü' gibi kavramların ajansın kuruluşunu nasıl olup ta mümkün kıldığına... ve bu kirli geçmişin, ajansın geleceğini de halen nasıl şekillendirdiğine dikkat etmeliyiz."

Yazımın başında hemen belirteyim. Çünkü kesinlikle yanlış anlaşılmak istemiyorum.

Magnum Photos’un kurucularının birer ‘ırkçı’ ya da ‘cinsiyetçi’ olduğunu ima etmiyorum. Fakat, mevcut bazı ayrıcalıklardan ve çeşitli baskı sistemlerinden kendi lehlerine yararlandıkları da su götürmez bir gerçek. Mevzunun bu kısmı sanırım herkes için tartışmasız... izi de rahatlıkla sürülebilir tarihi kanıtlara sahip.

Şimdi Sezar'ın hakkı Sezar'a... bu şahıslar Magnum’u kurduklarında, zaten halihazırda ticari olarak başarılı ve bilinen birer foto-muhabirdi. Elbette ki yetenekli ve oldukça çalışkandılar. Gözleri de pekti... ki bu yaptıkları iş için olmazsa olmaz bir özellikti.

"Ancaaak! birer beyaz... birer erkek... ve birer Avrupalı ya da Amerikalı olmaları, onlarla eşit derecede yetenekli ve çalışkan fotoğrafçılarla aralarındaki mevcut rekabette muazzam bir avantaj sağladı."

(Tam bu noktada önemli bir not düşmek gerek. Rita Vandivert kooperatifin ilk (kadın) başkanı ve kurucularındandır. Aynı zamanda kendisi gibi kuruculardan biri olan Life dergisi fotoğrafçısı William Vandivert'in eşidir. Magnum'un kuruluşu mevzu bahis olduğunda her nedense ikisi de adeta hep göz ardı edilir. Yukarıdaki kurucuların birer 'erkek' olmaları ile ilgili ifade belki de, Rita Vandivert ana akım kaynaklarda neredeyse yok sayılması durumuna bir açıklık getirebilir. Lakin Rita ve William Vandivert'in ajanstan ayrılık sebebine dair yaptığım araştırmalar her daim cevapsız kalıyor. Bilen varsa lütfen paylaşsın.)

Magnum, II. Dünya Savaşı’ndan hemen sonra kuruldu. Fotoğrafçıları kısa sürede dünyanın dört bir yanını fotoğraflayarak ajanslarının itibarını inşa ettiler. Rotaları özellikle İngiliz ve Fransız emperyalizminin inşa ettiği ve günümüzde ABD tarafından devralınmış sömürü yollarından geçti. Çünkü emperyalizm ve beyaz ırkın üstünlüğü tartışmasız olarak onlara bu rotada dilediklerince hareket edebilme ve fotoğraflayabilme özgürlüğünü sorgusuz sualsiz ve otomatikman sağlıyordu.

"'Emperyalizm' ve 'beyaz ırkın üstünlüğü', hangi koşulda olursa olsun... ve bu duruma itirazları olsun ya da olmasın; her siyahiyi veya beyaz ırk haricindeki insanı fotoğraflamalarına ¡izin! verdi."

Magnum’un ünü, büyük ölçüde acı çeken veya ötekileştirilmiş siyahi ve nasıl desem?.. esmer tenli insanların tasvirlerine dayanıyordu. Yani asla “Hayır!” deme gücüne sahip olmayan insanlar... Magnum fotoğrafçılarının geldiği coğrafyaları fotoğraflamaya ‘hakkı olmayan’ insanlar. Daha doğrusu bunu yapmaya canı... cini olmayan insanlar. Düşünsenize bir siyahi fotoğrafçı ABD'ye gelmiş; Mississippi'de köleliğin ve ırkçılığın izlerini sürüyor. Vallahi o Mississippi Nehri bir yanar ki aklınız durur.

Yıllardır Magnum’un üyeliğe alım prensibi ve seçkileri aslında bu emperyalist ve beyaz ırkın üstünlüğüyle ilgili köklerini gayet güzel yansıtıyordu - ezici çoğunluğu beyaz erkek, Avrupalı veya Kuzey Amerikalı... Magnum, beyaz kadınlara tam üyelik statüsü vermek konusunda oldukça yavaştı. Diğer ırklardan kadın fotoğrafçılarI tam üyeliğe kabul etmek konusunda daha da yavaş. Lakin dünya genelinde momentum kazanan genel geçer kadın hareketleri etkisiyle birlikte bu konuda ezber bozmaya başladılar. Samimiler mi? Yoksa popülistler mi? Bunu ilerleyen süreçte hep birlikte göreceğiz. 

"Ulusal fotoğraf camiasında herkes... her fırsatta... Magnum fotoğrafçılarının birer 'hümanist' olduğunu söylüyor. Onlarda, (hesapta) kendine has güçlü dünya görüşleri olan tavırlı fotoğrafçı tanımının ta kendisi gibi davranıyorlar."

Belki birçoğu için bu geçerli... Belki de bu sadece 2-3 kuşak önceki Magnumcular için doğru kabul edilebilir. Asıl olan şu ki, günümüzde üyeler 'büyük sisteme' esir olmuş durumdalar. Bunu ya anlayamadılar ya da farkında olmalarına rağmen ajansın hayatta kalabilmesi için duruşlarından ödün veriyorlar. Bunların hangisi doğru olursa olsun, bu kafayla ajansı bir hale yola koyamazlar. 

Günümüzde geçmişlerini gerçekten incelemeye çalışan diğer birçok kurum gibi samimi bir refleksle üzerlerindeki ölü toprağından da, töhmetten de silkinmeliler. 9 Haziran’daki çevrim içi etkinlik bunun için bir tür başlangıca benziyor. Bakalım gerçekten de böyle mi? Yoksa dağ fare mi doğuracak?” 

Not:

1- Metinde kullanılan fotoğraf Magnum Photos ile doğrudan ilişkili değildir, değindiğim bakış açısının mevcudiyetinin çok daha eskiye uzandığını ve fotoğrafın emperyalizmin önemli silahlarından birisi olduğunu hatırlatmak maksatlıdır.

2- 'Magnum Beyond' adlı çevirim içi etkinliğin canlı yayınlarını izleme fırsatı olmayanlar aşağıdaki bağlantıdan kayıtlara erişebilirler.

---0---

*Magnum Photos'ta son zamanlarda gerçekleşen olaylara dair bilgi sahibi değilseniz, aşağıdaki bağlantılarda yer alan yazılara göz atamanızı önerebilirim.

ÇEVİRİ: MAGNUM'UN HESAPLAŞMA ANI
https://miratinpuslufotografatlasi.blogspot.com/2021/02/ceviri-magnumun-hesaplasma-ani.html

ÇEVİRİ: OLIVIA ARTHUR - ARTIK MAGNUM PHOTOS VE ÇOCUK İSTİSMARI HAKKINDA KONUŞABİLİR MİYİZ?
https://miratinpuslufotografatlasi.blogspot.com/2021/02/ceviri-olivia-arthur-simdi-magnum.html

ÇEVİRİ: MEDYA, FOTO-MUHABİRLİK ALANINDAKİ CİNSEL TACİZ SORUNUNU ÇÖZMEK İÇİN ELİNDEN GELENİ ARDINA KOYMAMALI
https://miratinpuslufotografatlasi.blogspot.com/2021/06/ceviri-medya-foto-muhabirlik-alanindaki.html

PODCAST: MİRAT'IN PUSLU FOTOĞRAF ATLASI - "MAGNUM PHOTOS'A DÜŞEN GÖLGE"
https://miratinpuslufotografatlasi.blogspot.com/2021/01/podcast-miratin-puslu-fotograf-atlasi.html

GÖRÜŞ: BİR MİRASYEDİ: DAVID ALAN HARVEY
https://miratinpuslufotografatlasi.blogspot.com/2020/12/gorus-bir-mirasyedi-david-alan-harvey.html

ÇEVİRİ: MAGNUM, OLASI ÇOCUK CİNSEL İSTİSMARI GÖRÜNTÜLERİ HAKKINDAKİ BU SORULARI YANITLAYACAK MI?
https://miratinpuslufotografatlasi.blogspot.com/2020/08/ceviri-magnum-olasi-cocuk-cinsel.html

PODCAST: MİRAT'IN PUSLU FOTOĞRAF ATLASI - MAGNUM'SA EĞER HERŞEYE DEĞER
https://miratinpuslufotografatlasi.blogspot.com/2020/08/podcast-miratin-puslu-fotograf-atlasi.html